Όσο περνούν τα χρόνια, σε όλες και περισσότερες χώρες της γης, οι γάτες ξεπερνούν τους σκύλους σε πληθυσμό και έχουν γίνει πλέον το δημοφιλέστερο ζώο συντροφιάς. Από πότε όμως και από που ξεκίνησαν οι γάτες να μπαίνουν στις ζωές μας;
Μέχρι το 2004 πιστεύαμε, ότι οι γάτες εξημερώθηκαν από τους Αρχαίους Αιγύπτιους, γύρω στο 4000 π. Χ. Ωστόσο, το 2004 οι ερευνητές ανακάλυψαν στην Κύπρο μια γάτα 9500 ετών θαμμένη μαζί με έναν άνθρωπο, αποκαλύπτοντας έτσι, ότι οι γάτες ζούσαν με ανθρώπους χιλιάδες χρόνια πριν ακόμη δημιουργηθεί η Αίγυπτος. Μια νέα όμως μελέτη, που περιέλαβε τη γενετική ανάλυση 200 και πλέον γατών, μας δείχνει τελικά πως όντως οι Αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν εκείνοι που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης γάτας που έχουμε σήμερα στο σπίτι μας.
Σύμφωνα με πιο σύγχρονες μελέτες οι πρώτες γάτες του κόσμου φέρουν στο DNA τους μια γενετική περιοχή, που ονομάζεται περιοχή Α. Αυτή η γενετική υπογραφή, η περιοχή Α, εμφανίστηκε πριν από τουλάχιστον 9.000 χρόνια στην περιοχή της σημερινής Τουρκίας, αναφέρει η ομάδα της μελέτης στο περιοδικό Nature Ecology and Evolution.
Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν, ότι πριν από περίπου 10.000 χρόνια τα άγρια ζώα σε αυτή την περιοχή, πλησίασαν τους ανθρώπους για εύρεση τροφής και κατέληξαν στις σύγχρονες γάτες που όλοι γνωρίζουμε.
Κατά κάποιο τρόπο οι γάτες αυτές μπορούμε να πούμε ότι αυτό-εξημερώθηκαν, λόγω δηλαδή της δυσκολίας εύρεσης τροφής πλησίασαν τον άνθρωπο με σκοπό να βρουν τροφή και οι πιο φιλικές γάτες επιβίωσαν. Πριν από 6.500 χρόνια λοιπόν, αυτές οι τουρκικές γάτες ήρθαν στην υπόλοιπη Ευρώπη, στην Αφρική και στην Ασία.
Αυτή όμως είναι η μισή ιστορία της εξέλιξης της γάτας, γιατί υπάρχει και άλλη ιστορία, σε άλλο μέρος του κόσμου. Οι περισσότερες από τις αιγυπτιακές μούμιες γάτας φέρουν στο DNA τους μια διαφορετική γενετική περιοχή από τις γάτες της Τουρκίας τη γενετική περιοχή C, η οποία εμφανίζεται για πρώτη φορά γύρω στα 800 π. Χ. Οι αιγυπτιακές γάτες αυτές ήταν πολύ δημοφιλείς στους αρχαίους Αιγυπτίους και έπρεπε να περάσουν πάνω από 1000 χρόνια, για να εξαπλωθούν στην Ευρώπη, ακολουθώντας ενδεχομένως τους ανθρώπους ή ταξιδεύοντας στην αγκαλιά κάποιων από αυτών, με αποτέλεσμα, περίπου στο 1000 μ. Χ να ξεπέρασαν κατά πολύ σε αριθμό τις τουρκικές γάτες σε διάφορα μέρη της Ευρώπης.
Κάποιος μπορεί να πει ότι οι γάτες στην Αίγυπτο εξημερώθηκαν από τους ανθρώπους, οι Αιγύπτιοι δηλαδή επέλεξαν κάποιες πιο φιλικές γάτες που αντί να κυνηγούν μόνο έκαναν παρέα και με τον άνθρωπο, αντίθετα δηλαδή με ότι συνέβη στην Τουρκία που πιθανώς οι γάτες αυτό-εξημερώθηκαν.
Η αιγυπτιακή τέχνη άλλωστε αντικατοπτρίζει άριστα αυτή τη μεταβολή. Οι αρχαιότερες αναπαραστάσεις της γάτας, την απεικονίζουν ως εργαζόμενο ζώο, όπως κυνηγό αρουραίων, ενώ κατά τη διάρκεια των αιώνων εμφανίζεται περισσότερο μέσα στο σπίτι, να κυνηγάει πουλιά με ανθρώπους, να φορά λουράκι στο λαιμό, να κάθεται κάτω από καρέκλες στο τραπέζι ή να τρώει κάτω από το τραπέζι όπως βλέπουμε και στην αρχική εικόνα.
Οι επιστήμονες δεν έχουν καταλήξει ακόμα για την προέλευση της σύγχρονης γάτας αλλά είτε έτσι είτε αλλιώς, οι τουρκικές και οι αιγυπτιακές γάτες τελικά αναμειγνύονται στην Ευρώπη και όχι μόνο, για να καταλήξουν στην ποικιλία γατών που γνωρίζουμε σήμερα. Η γάτα μας λοιπόν αποτελεί πιθανώς ένα μείγμα τόσο τουρκικής όσο και αιγυπτιακής γάτας, ένα μείγμα κυνηγού και τρυφερής συντροφιάς.
Εσείς από που θα λέγατε ότι προέρχεται η γάτα σας σύμφωνα με τη συμπεριφορά της;
Επιστημονική Επιμέλεια: Δρ. Χρήστος Καραγιάννης, Κτηνίατρος Συμπεριφεριολόγος, MSc, Dip. ECAWBM(BM), Πανευρωπαϊκά Αναγνωρισμένος Ειδικός στη Συμπεριφοριστική Κτηνιατρική, Επιστημονικός Υπεύθυνος Pets Pro Academy / www.behaviour.gr / 211 8001111
Βιβλιογραφία: Ottoni, C. et al. The palaeogenetics of cat dispersal in the ancient world. Nat. Ecol. Evol. 1, 0139 (2017).